چک ولو که همان شیر یک طرفه ولو می باشد، از لحاظ عملکرد دارای دو مدل هستند که شاملک شیر یک طرفه سوپاپی و شیر یک طرفه دریچه ای یا لولایی که البته بعضی اوقات در بازار با نام شیر یک طرفه دوتایی یا پیستونی نیز شناخته شده هستند.
در شیر های یک طرفه سیال تنها می تواند از یک طرف شیر عبور کند و برگشت آن از جهت مخالف انجام پذیر نیست. در نتیجه هنگام نصب آن می بایست به فلش موجود بر روی شیر دقت نمایید، زیرا سیال تنها می تواند از جهت مشخص شده عبور نماید.
از چک ولو بطور معمول همراه با شیر های کشویی استفاده می شود تا بتوان بدون نیاز به اپراتور سیال را در فشار پایین کنترل کرد. این نوع شیر از چدن، استیل،برنج، نیکل، برنز، فولاد و آلومینیوم ساخته می شود.
مشخصات چک ولو
چک ولو یا شیر یک طرفه تنها شیری است که نیاز به اپراتور ندارد و همچنین دارای جهت حرکت برای سیال می باشد. از مهم ترین ویژگی های چک ولو این است که در صورتیکه فشار سیال به حد لازم در ورودی نرسد، عمل نخواهد کرد.
انواع چک ولو
-
چک ولو دریچه ای
در این مدل دیسک و بدنه با استفاده از پین بصورت عمودی به یکدیگر لولا می شوند. برای عبور سیال، دیسک تا 180 درجه با فشار سیال بالا خواهد رفت و با تغییر مسیر سیال که افت فشار نیز همزمان با آن اتفاق می افتد، دیسک پایی می آید و چکولو بسته خواهد شد.
از این شیر در طراحی های خطوط پایپینگ که با گیت ولو هستند، استفاده می شود که به دو صورت عمودی و افقی قابل نصب است. توجه داشته باشید که در خطوطی با تلاطم و آشفتگی بالا که ممکن است ضربه های موجود به دریچه شیر، دیسک و غیره آسیب بزند؛ از این شیر استفاده نکنید.
-
چک ولو لولایی ویفری
بغیر از نوع بدنه که در این نوع ویفری می باشد؛ تمام ساختار چک ولو دریچه ای ویفری کاملا شبیه شیر دریچه ای استاندارد است. به دلیل نبود فضای کم کافی در سیستم های تاسیسات، از شیر یک طرفه لولایی ویفری استفاده می شود. در این نوع چک ولو دیسک با حرکت شبه آونگی یا 90 درجه، با کمک فشار سیال حرکت خواهد کرد و سیال از آن عبور می کند.
مزایای آن: ابعاد و وزن کم، تعمیر و نگهداری آسان و آب بندی در طرح سیست فلز به فلز.
-
چک ولو سوپاپی
این نوع از فنر و دیسک ساخته شده است که این دو به سقف شیر بصورت افقی وصل شده اند. برای عبور سیال، پس از اینکه فشار سیال به حد لازم برسد، فنر جمع شده و دیسک به سمت بالا حرکت می کند.
-
چک ولو توپی یا کره ای
از این نوع می توان هم در حالت عمودی و هم افقی استفاده کرد. از مهم ترین و بهترین ویژگی های شیر های توپی در صنعت، قطع سریع جریان سیال می باشد. در طراحی آن ها از یک کره معلق در ساختمان شیر استفاده می شود که در مرکز شیر قرار می گیرد. طرز کار چک ولو توپی به این صورت است که وقتی جریان سیال برقرار می شود، کره به حالت معلق در امده و سیال از اطراف توپ عبور خواهد کرد و زمانیکه جریان سیال کم شود، توپ در نشیمنگاه خود می نشیند و جریان را سریعا قطع می کند.
انواع شیر یک طرفه از نظر نوع عملکرد
شیر های یک طرفه در تمامی سیستم ها و صنایع دارای خطوطی که می بایست از بازگشت سیال در خطوط موجود جلوگیری نمود، وجود دارند. این شیرها بطور خودکار و بدون نیاز به حضور اپراتور و دخالت دست عمل می کنند. فلشی در روی بدنه آن جهت حرکت سیال را مشخص نموده و چنانچه شیر را در خلاف جهت مشخص شده ببندیم؛ خسارت های جبران ناپذیری به بار خواهد آمد.
- در برخی از خطوط سیال در خلاف جهت جاذبه حرکت می کند، به همین دلیل باید از شیر های یک طرفه استفاده نماییم.
شیر های یک طرفه از نظر نوع عملکرد دریچه، به انواع مختلفی تقسیم می شوند که در زیر نام برده ایم:
- شير يکطرفه نوسانی
- شير يکطرفه نوسانی ويفری صفحه ای
- شير يکطرفه ديسکی
- شير يکطرفه با ديسک دوتکه
- شير يکطرفه با ديسک وارونه
- شير يکطرفه ديافراگمی
- شير يکطرفه بالا رفتنی
- شير يکطرفه قطع کننده ای
کاربرد های چک ولو در صنعت
- تخلیه کمپرسور ها و پمپ ها
- خطوط اصلی
- شکننده های خلا
- خطوط بخار
- خطوط چگالیده
- پمپ های تغذیه شیمیایی
- برج های خنک کننده
- رک های بارگیری
- خطوط خنک کننده نیتروژن
- دیگ های بخار
- سیستم های HVAC
- تاسیسات
- پمپ های فشار
- پمپ های معلق
- ایستگاه های شستشو
- خطوط تزریق
- صنایع نیروگاهی
- کشاورزی
- فاضلاب
- موتورخانه
- تصفیه خانه آب
- کاربرد های صنعتی
مزایای شیر یک طرفه
- نیاز نداشتن به اپراتور
- امکان تعمیر در خط
- قیمت مناسب
- گسترده بودن کاربرد
- قابلیت کار در فشار کم
- از این شیر به صورت عمودی، می توان برای انواع سیال استفاده کرد
اصطلاحات کاربردی چک ولو
هر شخصی که با تجهیزاتچک ولو و همچنین قطعات سیستم های سرمایشی سر وکار دارد می بایست اصطلاحات زیر و معنی آن ها را به خوبی بداند:
- فشار کراکینگ: در این نوع فشار اولین نشانه جریان دیده خواهد شد و دارای فشار ورودی است. فشار کراکینگ به نام فشار سرنگون شده نیز شناخته می شود.
- فشار تجدیدی: فشار تجدیدی که با فشار آب بندی نیز شناخنه می شود؛ فشاری است که هیچ نشانه ای از جریان در آن دیده نخواهد شد.
- فشار برگشتی: فشار برگشتی درواقع اختلاف فشار بین فشار ورودی و فشار خروجی می باشد.
جمع بندی
در این مقاله دریافتید که چک ولو ها برای برقراری جریان در یک جهت خط لوله استفاده می شوند. این شیر ها اتوماتیک هستند و معمولا در خطوط جریان هیدرولیک مورد استفاده قرار خواهند گرفت. دلیل اصلی طراحی این قطعه مسدود کردن جریان سیال در صورت بازگشت آن می باشد و به همین دلیل است دارای طراحی های متنوعی بر روی آن انجام گرفته. در صنعت بیشتر مدل لولایی آن کاربرد دارد.
