کوپلینگ در سیستم انتقال نیرو، برای افزایش طول عمر شافت و موتور و گرفتن ضربه بکار می‌رود. در اصل وظیفه جلوگیری از ضربه های آنی و ارتعاشی به سیستم انتقال نیرو به عهده دارد .کوپلینگ ها به انواع: کوپلینگ های غلافی، کوپلینگ های گیره ای، کوپلینگ های مخروطی قفل کننده شفت، کوپلینگ های لاستومتری، کوپلینگ های بوش پین، کوپلینگ های هیرث دسته بندی می شوند. در این مقاله ما به بررسی و معرفی انواع کوپلینگ لاستیکی می پردازیم.
کوپلینگ ها با توجه به محل کارگذاری و کاربرد آنها، طراحی های متنوع و همچنین بسته به محیط کارکرد و نوع ارتعاش، از متریال های مختلفی ساخته می شوند.
روغنی یا شیمیایی بودن محیط، حرارت بالا یا پایین، ضربه یا لرزش با شدت کم و یا زیاد از جمله عواملی هستند که در انتخاب متریال ساخت کوپلینگ موثر هستند که می توانید متریال های مناسب از جنس Nr, Nbr و Cr را در ساخت کوپلینگ بکار برد.
کوپلینگ لاستیکی چیست؟
کوپلینگ لاستیکی از ضربه گیر های انعطاف پذیری از جنس لاستیک مصنوعی تهیه می شود. از آن در سیستم های انتقال نیرو و در صنایع مختلف به طور گسترده استفاده می شود.
معمولا از کوپلینگ های لاستیکی در مواردی استفاده می شود که لازم است نیرویی منتقل و در عین حال ضربات حاصل از توقف ناگهانی یا راه اندازی تجهیزات را خنثی نماید.
انواع کوپلینگ لاستیکی
کوپلینگ ها به دسته کلی تقسیم می شوند که شامل
1_ کوپلینگ های لاستیکی همراه با فلز
2_ کوپلینگ های لاستیکی بدون فلز
3_ کوپلینگ های پلی اورتان
با توجه به شکل هندسی شان نام گذاری های مختلفی دارند که بصورت زیر می باشد:
- روتکس
- خورشیدی
- شیمز
- منجید دار
- تخم مرغی
- بشکه ای
- لوله ای
- کف ساب
- تی شکل
- گشنیزی
- کمپرسور
- دنده ای
- H یا کوپلینگ KB
- فانوسی
- تایری
- ولکان کشتی یا ژنراتور کشتی
جنس کوپلینگ های لاستیکی
کوپلینگ های لاستیکی می توانند یکی از پلیمرهای لاستیکیNR ، NBR، CR، PU، SBR، EPDM یا لاستیک منجیدار باشند.
- الاستومر (NR)
این مدل لاستیک در کوپلینگ هایی استفاده می شود که در برابر ضربه و لرزش هایی با شدت زیاد قرار خواهند گرفت و همچنین محیط کارکرد خنثی و بدون مواد شیمیایی می باشد.
- الاستومر (NBR)
نیتریل بوتادین رابر، لاستیک ضد روغن می باشد که در پمپ های روغنی استفاده می شود و با ترکیب سایر کائوچو ها می تواند خواص ضد ضربه پیدا کند.
- الاستومر (CR)
کلروپرن و یا نئوپرن، از جمله لاستیک های منحصر به فرد است که دارای خواص ضربه گیری، حرارتی، شیمیایی است و به دلیل قیمت نسبتا گران این کائوچو، استفاده از آن تنها در دستگاه ها و قسمت های خاص می باشد.
دلایل استفاده از کوپلینگ لاستیکی
1- جبران ناهم راستایی موجود بین دو شفت
البته این میزان نمی تواند از حد استاندارد بیشتر باشد چونکه هر مدل با توجه به عملکردی که دارد تا یک مقدار مشخص توانایی جبران ناهمراستایی موجود را دارد.
2- کم کردن انتقال بار ضربات در میان شافت ها
در حالتی که از کوپلینگ های انعطاف پذیر استفاده شود، شوک های ناگهانی به وسیله ماده ای که اصطلاحا آنرا ماده الاستیکی، رابط، اسپایدر، لاستیک و بافر می نامند تا حد زیادی جذب شده و به سمت دیگر وارد نخواهد شد.
3- محفاظت و نگهداری در برابر اضافه بار
4- انتقال توان و گشتاور از انتهای یک شفت به انتهای شفت دیگر به عنوان مثال: توان انتقال موتور به پمپ در کوپلینگ
5- تغییر خواص ارتعاشی تجهیزات دوار
6- اتصال بخش درایور
7- اتصال دو قطعه دوار که حرکات لرزشی دارند و به طور جداگانه تولید می شوند مثل: ژانراتور و شفت خروجی موتور
8- هم تراز و هم محور کردن موتور و شفت پمپ ها
9- کاهش هزینه های تعمیر، نگهداری و جایگزینی
10- تغییر خواص ارتعاشی تجهیزات دوار
کاربرد های کوپلینگ لاستیکی
از کوپلینگ های لاستیکی در صنایع خودرو و ماشین آلات، صنایع پتروشیمی، صنایع لاستیک سازی، صنایع فولاد، صنایع غذایی، پزشکی، متالورژی، هوا فضا و غیره استفاده می شود.
اما بطور کلی بیشتر در دستگاه ها و سیستم های صنعتی زیر از آنها استفاده می گردد:
- پمپ ها و کلوز پمپ ها
- پمپ های زیر آب
- تجهیزات کشاورزی
- جرثقیل ها
- فن ها
- موتور های برقی
- پمپ ها و موتور های سانتریفیوژ
- توربین های گاز
- توربین های بخار
- موتور های احتراق داخلی
- کمپرسورها
نصب و نگه داری کوپلینگ
- تنظیم مناسب کوپلینگ که تراز بودن مناسب شفت به آن وابسته است
- راحتی جداسازی یا اتصال کوپلینگ
- باید امکان مقدار انحراف را بین محور چرخش و شفت فراهم کند
- یکی از وظایف مهم کوپلینگ حداقل سازی انحراف در زمان کارکرد می باشد، تا انتقال قدرت و زمان کارکرد ماشین حداکثر شود
- پرتاب شدن قطعه در حین کار نباید اتفاق بیفتد
- در صورتیکه دستگاهی ساخته شود که برای یک هم ترازی غیر صفرآماده باشد، بعد ها که دستگاه در دمای کاری قرار گرفت هم ترازی ایده آل خواهد بود
تعمیر و نگهداری از کوپلینگ
- تمیزکاری کوپلینگ و انجام بازرسی و چک کردن سایش و خستگی
- بررسی و تعویض منظم روغن در هنگام روغن کاری. بطور خاص برای کوپلینگ هایی که در محیط و شرایط کاری سخت کار می کنند
- مستند سازی با تاریخ برای تعمیر و نگهداری انجام شده برای هر کوپلینگ
از مهمترین دلایل عدم کارکرد مناسب کوپلینگ به جز تعمیر و نگهداری نامناسب میتوان نصب نامناسب، انتخاب کوپلینگ نامناسب، کارکرد فراتر از قابلیت های طراحی نام برد.
